Abstract denken oefen je met spellen

Voor een nieuw spel ben ik altijd te porren! Sommige spellen leer je snel en bij andere moet je zo ongeveer een nieuwe taal leren. Laatst had ik bijvoorbeeld deze kaart in mijn handen:

Om te kunnen begrijpen wat er staat, moet je weten waar de symbolen voor staan én je moet begrijpen hoe de symbolen zich tot elkaar verhouden. Bijvoorbeeld de tweede regel van boven: leg 1 kaart af om 2 goud te pakken.

Deze kaart lezen doet een beroep op abstraheren, abstract denken en dan eigenlijk het omgekeerde: uit abstracte informatie begrijpen welke handelingen je moet doen. Op zoek naar de definitie van abstract denken, kwam ik een leuke test tegen over abstract redeneren: deed me enorm denken aan logisch redeneren dat nodig is om puzzelproblemen op te lossen.

Als ik Wikipedia mag citeren, is abstract denken

de planning van doelgericht gedrag en het flexibel kunnen inspelen op nieuwe situaties.

Abstract denken valt onder de zogeheten executieve functies die nodig zijn om bijvoorbeeld schoolse taken uit te voeren.

In een spel waarbij je om de beurt een (of meerdere) actie(s) mag uitvoeren, is plannen belangrijk. Zeker als je ook nog beperkt bent in het aantal acties dat je mag doen. Als je tegenstander vervolgens op hetzelfde bord ook haar acties uit mag voeren, is het prettig als je de flexibiliteit hebt om jouw plannen aan te passen.

Wie heeft het gedaan?

Karuba

Abstract denken in kinderspellen

Dit geldt niet alleen voor complexe spellen, maar is ook bij veel spellen voor kinderen de regel. Bij het spel Wie heeft het gedaan? bijvoorbeeld mag je maar een beperkt aantal stappen zetten. Daarna beslis je of je een dier aanspreekt, in de ruimte gaat zoeken of in een kist kijkt.

Je moet dus vooraf bedenken hoeveel stappen je zet, waar je naartoe gaat en welke actie je gaat uitvoeren. Je doorloopt als het ware in je hoofd eerst de verschillende opties. Pas als je hebt uitgeteld welke aanpak je het meeste oplevert, ga je over tot actie.

Gelukkig mag je bij Wie heeft het gedaan? overleggen en werk je samen om de ring van de koning te vinden. Logisch redeneren, abstract denken en flexibiliteit zijn daarvoor nodig, want de tijd tikt langzaam weg.

Ook bij de spellen van HABA komt al een klein beetje abstract denken aan de orde: eerst deze zet, dan die actie (of wil ik het andersom?)

Nog een ander spel, Drakenstad, geschikt voor wat oudere kinderen. In dit spel voor twee personen plant de speler haar stappen voordat ze ze daadwerkelijk uitvoert: ook hier abstract denken dus. Bij Drakenstad is dit eigenlijk nog belangrijker, want de de kaarten die je neerlegt bepalen welke punten je mag pakken: de ene actie triggert de andere actie. Heb je de stappen in je hoofd niet goed gezet, dan kan het je veel punten kosten.

Het belang van abstract denken

Maar waarom is abstract denken belangrijk? In een literatuuronderzoek van C. Dol lees ik op p. 3 dat abstract redeneren een grote rol speelt bij de wiskundeprestatie en een groot deel van de algemene intelligentie verklaart. Wil je haar onderzoek uit 2014 ook lezen, google dan naar Onderliggende Vermogens van Abstract Redeneren en de Trainbaarheid van deze Onderliggende Vermogens en je downloadt dan direct de pdf.

Bij spellen leren kinderen stapje voor stapje die abstractie toepassen. Het begint bij lezen van symbolen op dobbelstenen en spelenderwijs leren ze steeds abstractere informatie verwerken. Op een gegeven moment kunnen ze in hun hoofd afwegingen maken over meerdere stappen in het spel. Een vaardigheid die ook handig is op school en eeehhh… in de rest van je leven.