Voor een nieuw spel ben ik altijd te porren! Sommige spellen leer je snel en bij andere moet je zo ongeveer een nieuwe taal leren. Laatst had ik bijvoorbeeld deze kaart in mijn handen:
Om te kunnen begrijpen wat er staat, moet je weten waar de symbolen voor staan én je moet begrijpen hoe de symbolen zich tot elkaar verhouden. Bijvoorbeeld de tweede regel van boven: leg 1 kaart af om 2 goud te pakken.
Ik bedacht me dat dit een beroep doet op abstract denken. Op zoek naar de definitie van abstract denken, kwam ik een leuke test tegen over abstract redeneren: deed me enorm denken aan logisch redeneren dat nodig is om puzzelproblemen op te lossen.
Volgens Wikipedia is abstract denken: ‘de planning van doelgericht gedrag en het flexibel kunnen inspelen op nieuwe situaties. Dit maakt deel uit van zogeheten executieve functies.’ Wikipedia geeft nog meer vormen van denken, maar daarover later meer.
In een spel waarbij je om de beurt een (of meerdere) actie(s) mag uitvoeren, is plannen belangrijk. Zeker als je ook nog beperkt bent in het aantal acties dat je mag doen. Als je tegenstander vervolgens op hetzelfde bord ook haar acties uit mag voeren, is het prettig als je de flexibiliteit hebt om jouw plannen aan te passen.
Abstract denken in kinderspellen
Dit geldt niet alleen voor complexe spellen, maar is ook bij veel spellen voor kinderen de regel. Bij Wie heeft het gedaan? bijvoorbeeld mag je maar een beperkt aantal stappen zetten. Daarna beslis je of je een dier aanspreekt, in de ruimte gaat zoeken of in een kist kijkt.
Gelukkig mag je bij dit spel overleggen en werk je samen om de ring van de koning te vinden. Logisch redeneren, abstract denken en flexibiliteit zijn daarvoor nodig, want de tijd tikt langzaam weg.
Bij Wie heeft het gedaan? doorloop je als het ware in je hoofd eerst de verschillende opties: ga je linksaf of rechtsaf? Pas als je hebt uitgeteld welke aanpak je het meeste oplevert, ga je over tot actie.
Ook in het spel Drakenstad plant de speler haar stappen voordat ze ze daadwerkelijk uitvoert: ook hier abstract denken dus. Bij Drakenstad is dit eigenlijk nog belangrijker, want de de kaarten die je neerlegt bepalen welke punten je mag pakken: de ene actie triggert de andere actie. Heb je de stappen in je hoofd niet goed gezet, dan kan het je veel punten kosten.
Het belang van abstract denken
Maar waarom is abstract denken belangrijk? In een literatuuronderzoek van C. Dol lees ik op p. 3 dat abstract redeneren een grote rol speelt bij de wiskundeprestatie en een groot deel van de algemene intelligentie verklaart. Wil je haar onderzoek uit 2014 ook lezen, google dan naar Onderliggende Vermogens van Abstract Redeneren en de Trainbaarheid van deze Onderliggende Vermogens en je downloadt dan direct de pdf.
Bij spellen leren kinderen stapje voor stapje die abstractie toepassen. Het begint bij lezen van symbolen op dobbelstenen en spelenderwijs leren ze steeds abstractere informatie verwerken. Op een gegeven moment kunnen ze in hun hoofd afwegingen maken over meerdere stappen in het spel. Een vaardigheid die ook handig is op school en eeehhh… in de rest van je leven.
