Ga niet schaken!

leren met spellen

Ik bedoel: als je op zoek bent naar uitdagend materiaal voor je studenten, leerlingen, jezelf, kijk dan eens verder dan het schaakbord.

Het is allemaal een kwestie van image: schaken staat bovenaan de lijst met spellen die je speelt als je slim bent, slim wilt worden of slim wilt lijken.

Natuurlijk. Schaken zet je hersenen in beweging. Om succesvol te zijn in schaken moet je veel zetten uit je hoofd kennen, strategisch denken en tactisch plannen.

Inmiddels zijn er zoveel mensen die over schaken hebben nagedacht en geschreven, dat het verrassingselement van een zet een beetje weg is. In het Spellenarchief van Vives Hogeschool staat een boekenkast met alleen maar schaakboeken. Een van die boeken, behoorlijk dik, staat vol openingszetten. Een computer kan ze allemaal leren en verslaat je vervolgens probleemloos.

Dat zou hij bij een bordspel niet zo makkelijk kunnen. Daar zit namelijk vaak een element van geluk in. Schaken is een perfect information game, wat betekent dat beide spelers op ieder moment dezelfde informatie hebben. Bij bordspellen krijg je veel informatie, maar blijft er ook een onzeker element. Bijvoorbeeld welke kaart je omdraait of wat de dobbelsteen aangeeft.

Bordspel On the Origin of Species
On the Origin of Species

Bij bordspellen krijg je te maken met onverwachte wendingen, verrassingselementen van je tegenstander of een eindtelling waarbij nog duveltjes uit doosjes komen.

Kortom, het onverwachte waarmee je in het echte leven ook te maken krijgt.

In deze TEDTalk over specialisten en generalisten vertelt David Epstein hierover en hij maakt onderscheid tussen ‘kind and wicked learning environments’.

Vanaf 06:50 ‘kind vs wicked learning environments’

Hij stelt dat schaken een kind (aardige, zachte) leeromgeving biedt: een omgeving waarin stappen en doelen duidelijk zijn, waarbij de regels helder zijn en niet zomaar veranderen. Een omgeving waarin je direct feedback krijgt en waarbij de patronen volgend jaar nog precies hetzelfde zijn als dit jaar.

Daar staat de wicked (boze, kwaadaardige) leeromgeving tegenover. Dat is een omgeving waar alles niet zo helder en duidelijk is. Een volgende stap of een volgend doel is niet altijd helder. Regels kunnen veranderen en soms krijg je wel feedback, maar soms ook niet. Je weet nooit of de omgeving de volgende keer hetzelfde is als deze keer.

Laten we met bordspellen wat meer wicked toevoegen aan de leeromgeving!

Bordspellen bieden namelijk net zo goed hersenkrakers en intellectuele uitdagingen. Bovendien spreken ze een bredere groep aan:

Bijvoorbeeld die leerlingen die van context houden. Bij Monopolie zijn ze belegger in huizen en hotels. Voor Pandemie duiken ze in de rol van arts of zijn ze coördinator en redden de wereld van verwoestende virussen.

Ticket to Ride Amerika
Ticket to Ride Amerika

Of de spelers die graag hun blik op de wereld willen verruimen door een spel. Ze leren over de museumschatten in Museum of over bekende en onbekende uitvinders in Legendarische uitvinders.

Een speelbord uit het spel Museum
Museum

Of de leerlingen die heel creatief zijn en graag verhalen vertellen of sociaal vaardig en goed kunnen samenwerken. Bordspellen doen een beroep op die vaardigheden en kunnen kinderen ook stimuleren zich daarin te ontwikkelen.

Een speelkaart uit het spel Dixit
Dixit

Heidi van der Westerlaken schreef hierover een mooi artikel: het stille meisje. Ze vertelt daarin hoe respons-inhibitie ook tegen je kan werken. Sommige kinderen (het stille meisje) denken veel te lang na voordat ze een zet doen.

Mijn toevoeging daarbij: bij een schaakspel hoeft het stille meisje niks te zeggen, ze is immers aan de beurt zodra de ander een zet heeft gedaan. Bij een bordspel wordt het stille meisje uitgedaagd zich uit te spreken, voordat ze haar beurt aan zich voorbij ziet gaan.

Wil je als school kinderen extra uitdaging bieden, denk dan eens aan een spellenuur.

Een uur waarin niet de korte, snelle spellen op tafel komen, maar waarin kinderen zich op complexere spellen storten. En natuurlijk, op een van die tafels staat ook een schaakbord. Voor wie dat wil.

Wil je ideeën opdoen over spelaanbod op school of wil je een spellenuur organiseren, neem dan contact met me op.

Pin voor later!

Dit artikel delen: