Zijn spellen alleen voor de basisschool? Natuurlijk niet! Alleen gaan we het op een latere leeftijd anders noemen. Liefst een beetje serieuze Engelse term: Gamification, Game-bases learing of Serious Gaming, Escaperoom of TeamBuildingActivities! Maar uiteindelijk doen die fanatieke, over elkaar buitelende volwassenen tijdens de teambuilding hetzelfde als het groepje kwartettende 7-jarigen: spelen! In deze blog zet ik de termen op een rijtje.
gamification
In zijn boek Gamedidactiek – Het hoe en waarom van spellen in de les definieert Martijn Koops gamification (in de les) als: het gebruiken van spelelementen in een gewone lesomgeving. Je pakt bijvoorbeeld het stukje ‘competitie’ van spellen en gebruikt dat in een andere situatie.
De Ommetje-app die de herstelstichting lanceerde en tijdens de lockdown razend populair werd, bevat van die spelelementen: je houdt je eigen ommetjes bij en kunt die delen. Je kunt ook ‘tegen’ elkaar lopen of als groepen met elkaar concurreren. Het grappige van zo’n spelelement is dat het je motiveert om nog meer te gaan wandelen: toch nog een paar extra meters te maken om je collega’s af te troeven. De beloning voor jou is dat je bovenaan het scorebord staat. Zo’n beloning is zo krachtig dat het zelfs mensen aanzet om te gaan wandelen die niet eens van bewegen houden!
Een succesvolle en grappige toepassing van gamification is die van The Speed Camera Lottery. In Zweden werd op een drukke weg een camera neergezet en een bord waarop stond dat automobilisten die passeerden meededen aan een loterij. Iedereen werd geflitst: reed je te hard dan betaalde je een boete die in de pot ging. Hield je je aan de snelheid dan deed je mee aan de loterij om een deel van die pot te winnen. De gemiddelde snelheid op de betreffende weg daalde aanzienlijk. Iedereen deed zijn best de loterij te winnen (beloning). Bekijk hier de video van deze FunTheory:
gamification in de klas
In de klas zie je al heel veel vormen van gamification: wedstrijdjes, beloningen en het stellen van uitdagingen. De nieuwe generatie leerlingen is er een van gamers, youtube-kijkers en TikTok-fans. En is daarom wel wat gewend. Er kan wat mij betreft best nog een schepje gamification bovenop. Hoe je dat doet, lees je in de tweedelige serie Gamedidactiek. Deze twee handzame boeken zijn een bron van suggesties, handvatten en inspiratie. Ook op de website Vernieuwenderwijs vind je verschillende voorbeelden van gamification in de klas. Bijvoorbeeld dit artikel over gamification met Google Forms.
serious gaming
Waar gamification spelelementen toevoegt aan de werkelijkheid, is het bij serious gaming eigenlijk andersom: de werkelijkheid wordt omgezet in een spel. In het spel duik je in een situatie die ook in de werkelijkheid kan voorkomen. Je ervaart zo hoe de situatie kan zijn en/of je zoekt naar oplossingen voor problemen die zich voordoen. Zo zijn er bijvoorbeeld veel serious games voor de zorg. Op deze website leer je bijvoorbeeld meer over dementie of leer je ouderenmishandeling te herkennen.
In nieuwsbrief #14 schreef ik over Can You Fix It?, een video/spel voor jongeren waarin ze een van de rollen aannemen en zo kunnen experimenteren in relaties. Het spel geeft je de gelegenheid om op verschillende manieren te reageren en te ontdekken wat dat je oplevert.
Ook in de wetenschap wordt serious gaming ingezet. Een van de belangrijkste voorbeelden is het Foldit-project waarbij gamers en puzzelaars wetenschappers hielpen (en nog steeds helpen) bij hun onderzoek naar proteïne. Hou je van puzzelen? Je kan nog steeds meedoen met het Foldeit-project. Of lever als burger wetenschapper een bijdrage aan het onderzoek naar Alzheimer:
game-based learning
Dit is waar Pen & Pion / Kenniscentrum Spel voor staat. Game-based learning is de inzet van spellen om vaardigheden en kennis te leren. Dus bijvoorbeeld een spel gebruiken om de tafels te herhalen. Je kan daarbij kiezen voor bestaande spellen of een spel dat je zelf maakt en/of aanpast. Een voorbeeld hiervan is het rekenspel Het Masker van Amon Ra. We maakten van een bordspel een levensgroot beweegspel. Al twee jaar op rij heeft dit spel de meeste hits op de website.
Op Pinterest zie ik veel leerkrachten die zelf spellen maken en het materiaal delen. Dat is super! Maar het kost ook veel denk- en uitwerktijd. Eigenlijk jammer als je weet dat er ook enorm veel hele goede spellen op de markt zijn. Die kan je direct in de klas inzetten. Voordeel van deze spellen is dat ze van goede kwaliteit zijn en vaak spelregels hebben voor zowel groepen als solo. Bovendien zorgen sommige uitgevers voor een slim feedbacksysteem, waardoor je als leerkracht niet steeds in de buurt hoeft te zijn. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar de spellen van Haba.
En gamen dan?
Als we het hier hebben over games en gamen staat dat niet per se voor computerspellen. Het staat voor alle spellen: bordspellen, kaartspellen én computerspellen. In het Engels wordt onderscheid gemaakt tussen offline en online gamen. In het Nederlands hangt er om het woord (bord)spellen als snel iets als Mens-erger-je-niet, de spelletjes van vroeger of in ieder geval voor kleinere kinderen. En gamen is dan het serieuze werk. Maar dat is dus niet waar! Spelen = gamen / Games = spellen.
Maar we willen ook fun!
Gamification, serious gaming en game-based learning zijn allerdrie gericht op leren. Het zijn werkwijzen die een doel dienen. Natuurlijk is plezier daar een onderdeel van, want als je het leuk hebt, leer je makkelijker en onthoud je beter.
Twee andere spellen waar volwassenen bloedfanatiek van worden: de escaperoom en teambuilding.
Escaperooms zijn de laatste tijd enorm populair. Ze schieten als paddenstoelen uit de grond en zijn er in allerlei thema’s. Wat je in feite doet bij een escaperoom is een probleem oplossen. Een escaperoom bestaat uit een serie van problemen. De oplossing van ieder afzonderlijk probleem helpt je dichter bij de oplossing van het geheel: de uitgang vinden. En de stok achter de deur is de klok. De klok is je motivator om door te werken. Je endorfineshot krijg je door uit de escaperoom te ontsnappen.
De motivatie die je vanzelf voelt bij een escaperoom is ook interessant voor het onderwijs. Daarom zijn er inmiddels ook verschillende escaperooms die zich richten op een specifiek onderwerp of vak. Lees hier over de escapebox die ik deed bij de Universiteit Utrecht.
En dan het teamuitje. Het teamuitje, of de teambuilding focust op een belangrijk aspect van spellen: de sociale factor. Dat kan zijn door samen te werken of juist door activiteiten te doen waardoor je je collega beter of op een andere manier leert kennen.
Een bordspel is de perfecte manier om je collega’s eens op een andere manier te leren kennen. Want zei een wijs persoon niet:
Daarom staat bordspellen spelen waarschijnlijk ook op nummer 2 van de lijst met 20 Geweldige Teambuilding Activiteiten Voor Je Volgende Evenement.
Wil jij aan de slag met game-based learning, wil je eens andere spellen in de klas om leerstof te oefenen of wil je dit jaar een spellenmiddag houden als teamuitje? Neem dan contact met me op om verder te praten.
