Potje kaarten in de biologie- en scheikundeles

Ook complexe onderwerpen zijn geschikt om in een spelvorm te worden aangeboden. De Amerikaanse spelontwerper Genius Games doet dat voor biologie-, scheikunde- en geschiedenisthema’s.

Over een van hun recente spellen, Genotype, schreef ik al eerder deze review. Wat ik heel knap vind aan Genotype is dat je het ‘gewoon’ kunt spelen als een bordspel op een gezellige zaterdagavond. Maar je kan er ook meer inhoud aan geven door met het spel mee te gaan in het onderwerp, in dit geval de basis van erfelijkheid en genetica. Naast de spelregels bevat de doos een boekje met achtergrondinformatie over de grondlegger van de erfelijkheidsleer Gregor Mendel en zijn Wetten van Mendel.

Omdat ik wat meer een alfa dan een bèta student was, komen de andere spellen van Genius Games wat minder vaak uit mijn kast. Toch, als ik er een speel, denk ik: aha, zit dat zo in elkaar…. helemaal niet zo moeilijk als ik dacht! Voor beelddenkers zoals ik, kunnen deze spellen een goede ondersteuning zijn bij de uitleg van abstracte lesstof. Bovendien herhaal je met het spel de vaktaal, waardoor begrippen beter beklijven.

Direct naar het spel PEPTIDE

Direct naar het spel ION

Goed om te weten

Deze blog komt voor uit een samenwerking met Daniel Behnke, docent, spelontwikkelaar en curriculum designer. Deze blog is een samenvoeging van twee blogs die eerder van zijn hand verschenen op zijn website Digital Spielend Lernen.de. Ik heb de blogs in overleg en met goedkeuring van hem vertaald en hier en daar een beetje bewerkt. Ook mocht ik zijn beeldmateriaal gebruiken. De originele Duitse blogs vind je hier: Game-Bases Learning in der Schule: Peptide en hier Ion.

Daarnaast nog een shout out naar vriendin en biologiedocent Marian die deze spelletjes altijd voor me wil testen en me de spelregels heeeeel geduldig uitlegt 😊

Peptide – Punten scoren met aminozuren

Peptide is een educatief spel dat in kan worden gezet in biologielessen om de basisstructuren van eiwitten en aminozuursequenties op een duidelijke en speelse wijze te leren.

In peptide bouw je een keten van aminozuren met behulp van onderdelen van de cel. Om dit te doen, selecteer je “organelle-kaarten” die je geschikte middelen geven of waarmee je acties kunt uitvoeren. Tot slot krijg je punten afhankelijk van de aminozuren die in de keten “verbonden” zijn. Je wint als jouw keten aminozuren de meeste punten oplevert. 

Kaarten kiezen en acties uitvoeren

Het spel is turn-based, waarbij elke ronde uit 2 fases bestaat. Eerst kiezen de spelers organellen-kaarten. In een tweede fase voeren ze de acties uit die aan de celorganellen zijn gekoppeld:

  • mitochondria -> krijg 2 energie
  • nucleus -> krijg een RNA
  • vacuole -> krijg 1 energie + een RNA
  • synthetose -> krijg 1 aminozuur (dit kost energie)
  • ribosoom -> leg een aminozuur aan (dit kost energie)

óf ze nemen de bijbehorende grondstoffen. Zogenaamde ATP-acties kunnen op elk moment worden uitgevoerd.

De spelregels en daarmee de mogelijkheden in het spel vereisen enige gewenning. Het is daarom aan te raden om het complete spel stap voor stap klassikaal te benaderen (zie hieronder).

Speel het spel met de klas

Met een speeltijd van 30-45 minuten kan het spel over het algemeen in de les worden gebruikt. Maar met de noodzakelijke introductie in het spel, de uitleg van de regels en een daaropvolgende herwaardering van het spel en de inhoud die relevant is voor het leren, moet je rekening houden met een dubbele les.

Het spel is in het Engels, maar de gebruikte woordenschat ligt dicht bij de Nederlandstalige termen vanwege het onderwerp. In wezen gaat het spel over ATP-fiches, organellen, 11 ribonucleïnezuren en 15 aminozuren. Het spel kan daarom relatief gemakkelijk worden geïntegreerd in de Nederlandstalige vaklessen door eerst de woordenschat vrij te geven of geleidelijk het spelmateriaal te introduceren met de juiste instructies.

Vanwege het onderwerp is het geschikt voor lessen in de bovenbouw, maar in principe ook voor jongere spelers die enthousiast zijn over wetenschap.

Of gebruik onderdelen van het spel

In plaats van het spel volgens de officiële regels te spelen, kun je ook individuele spelonderdelen gebruiken, bijvoorbeeld door de leerlingen geschikte aminozuren te laten zoeken op basis van gegeven RNA. De speelkaarten zijn ook heel goed voor visualisatie.

Bovendien kunnen “gaten” of lege plekken in het spel – d.w.z. plekken waar het spel niet verder ingaat op wetenschappelijke details – worden gebruikt om verdere werkopdrachten te geven (“Hoe werkt dit precies, wat doen ribosomen bijvoorbeeld?”).

In dit opzicht kan het spel (en dus het vertaalproces) ook worden gebruikt als een raamwerk waar in de klas steeds weer op kan worden teruggekomen. Je kunt bijvoorbeeld afzonderlijke delen van het spel gebruiken om geleidelijk de achterliggende inhoud te behandelen en dan aan het einde het spel in zijn geheel spelen.

Ion – Kaarten tijdens de scheikundeles

ION is een onderhoudend kaartspel waarin spelers ionische verbindingen maken om punten te verzamelen – en ondertussen de basis van scheikunde leren.

Kaarten in de scheikundeles? Het kan met ION. Qua speelduur en aantal spelers is het absoluut geschikt voor het onderwijs. De spelmechanieken zorgen ervoor dat het spel snel verloopt. En bovenal wordt technische inhoud over het onderwerp “ionische verbindingen” vakkundig gecombineerd met de gameplay.

Basisspel en uitbreiding

In het basisspel ION kiezen de 2-7 deelnemende spelers een kaart uit hun hand waarmee ze een ionische verbinding willen maken en leggen deze open voor zich neer. De kaarten stellen voornamelijk positief of negatief geladen ionen voor, maar er zijn ook enkele edelgassen.

Het basisspel bevat speelkaarten met daarop positief (en negatief) geladen ionen en edelgassen, terwijl de uitgebreide modi in het spel ook overgangsmetalen, polyatomische ionen en radioactieve ionen bevatten. Voordat de kaart wordt gebruikt voor een verbinding, worden de overgebleven kaarten in de hand doorgegeven aan de volgende speler. Deze procedure wordt herhaald totdat er nog maar 2 kaarten in de hand zijn.

Hoe speel je het?

Elke speler krijgt verschillende ionenkaarten op de hand, waaruit zij per ronde 1 kaart kiest waarmee zij ionenverbindingen wil maken. De gescoorde punten worden genoteerd op een schaal. De drie kaarten links van de puntenschaal geven bepaalde doelverbindingen aan – zouten, zuren, enz. – waarvoor speciale punten worden toegekend.  Dan worden ze gescoord. Je krijgt punten voor geslaagde verbindingen en speciale punten als je in staat was om de verbindingen te maken die op de doelkaarten staan aangegeven. Deze geven bijvoorbeeld aan dat zuren of zouten moeten worden gemaakt om speciale punten te krijgen.

Er worden punten toegekend voor het succesvol maken van ionische verbindingen (zoals waterstofchloride hieronder) en voor het verzamelen van edelgassen. Spelers krijgen speciale punten als ze de verbindingen op de doelkaarten hebben gemaakt.
Als je het basisspel onder de knie hebt, kun je ook de uitbreidingen aanpakken. Dan komen overgangsmetalen, polyatomische ionen en radioactieve ionen in het spel, evenals extra spelmarkers waarmee spelers meer kaarten kunnen kiezen uit een kaartenbak die in het midden van de tafel ligt; of ze kunnen de reeds uitgespeelde verbindingen herschikken.

Speel het spel met de klas

ION kan gebruikt worden als educatief spel in de klas. Door de relatief korte speeltijd van 20-30 minuten kan het spel worden geïntroduceerd, gespeeld en kort nabesproken binnen een les van 45 minuten.

John Coveyou, de auteur van Ion: A Compound Building Game, geeft de volgende korte spelbeschrijving voor een klas:
Voor een klas heb je 3-5 spellen nodig of je kunt het spel zo aanpassen dat je bijvoorbeeld in groepjes van 4 speelt en de doelkaarten aan de hele klas laat zien, bijvoorbeeld met behulp van het digibord. Andere spelmaterialen, zoals de scoremarkeerders, kunnen worden vervangen door notatiebladen of richtlijnen op eenvoudige werkbladen.

Het is vermeldenswaard dat ION heel goed werkt als spel en dat het maken van geschikte ionische verbindingen geen expliciete leerinspanning vereist, maar als het ware op een natuurlijke en incidentele manier gebeurt als onderdeel van het gewone spelverloop.

Of gebruik onderdelen van het spel

Afzonderlijke onderdelen van het spel kunnen na het spel worden opgepakt en verdiept. Op deze manier kan specifieke lesinhoud worden besproken: bijvoorbeeld hoe ionische verbindingen zijn opgebouwd, welke ionen erbij betrokken zijn, in welke verbindingen bepaalde ionen voorkomen, enz.

ION is in principe een Engelstalig spel, maar het basisspel kan ook worden gebruikt in Nederlandstalige scheikundelessen vanwege de vergelijkbare of identieke namen van de relevante ionen. Een korte introductie van de termen kan nodig zijn, of de relevante woordenschat kan worden verlicht door het geven van passende hints of vertalingen, bijvoorbeeld voor de korte teksten op de doelkaarten, door het toevoegen van bijbehorende werkbladen of het maken van placemats waarop de kaarten worden geplaatst en die de bijbehorende vertalingen geven.

Algemene informatie over Peptide:

  • aantal spelers: 2-5
  • tijd: ongeveer 30 – 45 minuten
  • vanaf: op de doos staat vanaf 10 jaar, maar in principe ook voor jongere spelers die enthousiast zijn over wetenschap
  • prijs: rond € 25 (Nederlandse prijs, januari 2024)

Peptide is niet via Bol.com te koop, maar wel via de betere spellenspeciaalzaak, bijvoorbeeld bij Subcultures.

Algemene informatie over Ion:

  • aantal spelers: 2-7
  • tijd: ongeveer 20 – 30 minuten
  • vanaf: op de doos staat vanaf 8 jaar, maar in principe ook voor jongere spelers die enthousiast zijn over wetenschap
  • prijs: rond € 15 (Nederlandse prijs, januari 2024)

Ion niet via Bol.com te koop, maar wel via de betere spellenspeciaalzaak, bijvoorbeeld bij Subcultures.

Dit artikel delen: